Adeegsame Aleenkayga

Aleenka gacantu ama telefoonka gacantu- hadba sida aad u taqaano- beryahan danbe waxa uu noqday walax nolosha aan sinaba looga maarmin. Hawl- maalmeedka caadiga ah ayuu si xawli ah ugu sidkan yahay, haddii aanu ahaynba dhufsaneyaraha shaqo-maalmeedku wadaagaan. Isticmaalkiisu waxa uu si weyn u labalaxaadsaday sanadihii u danbeeyey oo horumar dhinaca teknoolojiyada ah Aadamuhu sameeyey. Horumarkaasi ayaa dhinaca kalena, gaar ahaan geyigeenna, suurtagaliyey helitaanka aleen casri ah oo inoo qabta adeegyo badan oo kala baaxad weyn. Waa kalkan marka uu ku biirayo madhaafaanka nolosha.

Halkii awal aad aaladdo fara badan u baahnayd si aad hawlo kala duwan u hesho, hadda aleenka gacanta ayaa kugu filan. Si dul-ka-xaadis ah, adeegyada ama hawlaha aleenka gacantu aalaaba inaga haqabtiro, waxa ka mid ah.

1. War-is-gaadhsiiye
Waa barta koowaad ee Aadamaha kala maqan xidhiidhisa, hadday noqoto hadal, cod la isku duubo, fariimo qoraal ah oo gaagaaban oo la is weydaarsado iyo wadahadal maqal iyo muuqaal ba ah.

2. Jeeb
Haddii aad beryihii hore lacagta aad u baahan tahay jeebka ku qaadanaysay, ama boorso yar oo lacagi ku jirto aad jeebka danbe ku ridan jirtay, si aad ugu muraadsato, hadda aleenka gacanta ayaa kaaga filan. Gaar ahaan inta ay soo ifbaxeen adeegyada Zaad/E-Dahab ama Mpesa (haddii aad joogto Kiiniya), lacag caddaan ah inta la qaataa way yar tahay, maxaa yeelay, lacag hawo ah oo aleenka ku jirta, ayaad ku adeeganaysaa.

3. Musxaf
Si aad qalbigaaga ugu xasiliso qawlka Alle, haddii aad u baahan jirtay kitaab Quraan ah, maanta mar kasta oo aad damacdo Quraan akhris, telefoonka gacanta ayaad ka raacan kartaa. Waxa intaasi dheer, haddii aad qalbigaaga quraan dhegaysi ugu raaxeynayso, aleenkaaga ayaad ka helaysaa qiraa’ada quraanka eed rabto.

4. Xusuusqor
Haddii aad sidayda jeceshahay inaad dhitayso dhacdooyinka ku saameeya amaba harreerahaaga ka dhacaya ase aanay qallin iyo buug kaa ag dhawayn, aleenkuba hadda shaqadaas waa qabtaaye xisaabta ku darso. Marka laga yimaado dhitaynta dhacdooyinka maalinlaha ah, waxaad aleenka ku kaydin kartaa fikradaha maankeena ku soo maaxanaya ee diiwaangalinta degdega ah aan looga maarmin.

5. Kamarad
Inta badan aleenka gacantu, gaar ahaan noocyada danbe, waxay dhammaan ku qalabaysan yihiin kamarad sawiro wacan kuu qaadi karta. Waa sawirkii ilqabatin leh ee aad aragtaba qaado oo taariikhda gasho. Beryihii hore kamarad ayaa la soo gadan jiray si sawiro la iskaga qaado, balse taasi maanta waa taariikh. Inaad sawir muuqaal wacan iska qaado ama cid ka qaado, aleenkaaga oo aad hawlgaliso ayaa kaa xigta. Ku darsoo wuxuu kugu saacidi karaa waliba, waa haddii aad doorbidee, goobta sawirka lagu galay iyo taariikhda la qaaday. Beryahan danbe ololaha igu sawir ayaad moodaa inuu adeegan nuxur tiray. Yeelkadeede, waa adeeg marka aad u baahto, si fudud aleenka aad ugu qabsan karto. Ka hadli maayo dadka sida gurracan u adeegsada ee muuqaaladda Aadamaha dhallangadiya.

6. Hage/Jiheeye
Marka aad safarto ama ba aad ku nooshahay magaalo weyn asee aanad qaybaheeda kala hubin, aleenka gacantu hage iyo jiheeyeba waa noqdaaye haddee garo. Jeer aad ka dhargiso xog sugan oo uu ku hawlgalo, sida barta aad ka dhaqaaqayso iyo barta aad ku egtahay, aleenkaagu wuu ku jid marinayaa, sida uu kuu daadihinayo ayuun buu bartii muraadkaagu ahaa ku furayaa. Isla jeerkaas, haddii aad ka shakido jihada qibladu kaa jirto, sababtii la doonaba shakigaasi ha ku yimaadee, mar kale telefoonka gacantu waa ku kabayaa oo ku tusayaa jihada aad u cibaadaysanayso.

7. Saadaaliye
Ma ku nooshahay deegaamada cimiladooda aan la isku halayn karin ee ay mar walba wax isbeddelaan. Haddii jawaabtu haa tahay, aleenka gacantu shaqo fiican ayuu qabtaaye la soco. Wuxuu kuu saadaalin karaa heerkulka, roobka, heerka dabaysha iyo amminta gabbal-dhaca iyo waaberiga.

8. Gacanyare
La arkee in adeegani aleenada qaar ku kooban yahay, balse aleenka gacantu xoghayn ama gacanyare gaar ah waa kuu noqon karaa, waanu ii yahay aniga. Tusaale ahaan, haddii aad gaadhi wadato, qoyskaagiina aad ka daahsan tahay, Siri (oo aan anigu u aqaano Saacid), ayaad ku odhan kartaa, xaaskaygii farriin u dir oo u sheeg inaan ilaa saacad soo daahayo. Sidoo kale gacanyaraha waxaad uga faa’iidaysan kartaa inuu balan kuu sameeyo. Kal kale, gacanyaruhu wuxuu warbixin kaa siin karaa heerka saxmadda ee jidadka, maqaaxida kuugu dhaw ee aad koob bun ah u doonan karto, farmasiga kuugu dhaw ee aad kiniin madax-xanuun ka iibsan karo, iwm.

9. Maktabad
Aleenku maktabad aad wax ka daalacato, garashadana ku cariso, haddii aad ka dhigato, waa kuu noqon karaa. Aniguba kutub iyo qoraallo badan oo aan akhristo ayaan ku kaydsadaa, kana daalacdaa, marka aan u qasdiyo.

10. Idaacad
Markaaad u baahato inaad idaacad dhegaysato si aad ula socoto hawaalaha dunida, aleenka gacantu hadda raadyowna waa noqdaaye la soco. Warka maxaliga ah iyo ka dunidaba marka aad u baahato, wuxuun baad ka dhegaysan kartaa telefoonka gacanta

11. Muuqbaahiye
Muuqaalbaahiye markay noqoto miyaa, kaalintaasi Alla ilehe aleenku waa ku filan yahay. Haddii ay noqoto wararka iyo barnaamijyada ka socda muuqaal-baahiyayaasha qaarkood iyo haddii ay noqoto dhacdo muuqaal ah ba, labada ba waa ka adagyahay.

12. Scanner (Dheege)
Marar badan bay dhacdaa adiga oo aan joogin meel xafiis ah inaad u baahato shaqo xafiiseed, sida warqad la saxeexo, la sawiro, ka dibna biligdiraha lagu diro. Telefoonada danbe ee casriga ahi wadarta adeegyadaas waa kuu fulin karaan. Aleenka la’aantii miyaa, ka tegi mayso inaad horta warqada daabacdo, haddana saxeexdo, ka dib meel waraaqaha lagu dheego la raadsato, haddana internet raadiso. Adeegyadaasi oo hal isku ah ayaad ka helaysaa telka gacanta;

13.  Bangi
Beryahan danbe waxa suurtagal ah inaad ka raysato booqashada bangiga iyo saf dheer oo aad gasho. Aleenka oo aad ku xidho bangigaaga ayaa kuu sahlaya inaad lacag dhigato bangiga ama kala soo baxdo adiga oo telka gacanta kaliya adeegsanay;

14. La taliye
Haddii aanad shay hubin ama macluumaad dheeri ah uga baahan tahay, odaygii Google ayaad aleenka ka galaysaa, xogtii aad u baahnaydna, Ilaahay amarkii ka haqab beelaysaa;

15. Adeegyo kale
Shaqada aleenka gacanta ka geyoon maynee, aan ku soo koobno, adeegyo wax-ku-ool ah oo isku dhafan, kuwaasi ood kala soo dagi karto bakhaarka aleenka. Waxay noqon karaan kuwo madadaalo, aqoon-korodhsi iyo hawl fududayn intaba iskugu jira. Rabbow adiga ayaa Aadamaha farsamadaasi u fududeeyey ee kugu mahad.

WQ: Cabdiraxmaan Aadan Maxamuud

Muuqaalku Waa Dage

Maxwell Morrison wuu caafimaad qabay oo nabdoonaa. Wuxuu dhex taagnaa maxkamadda magaaladda Baankook, wuxuuna u dhego-taagayey xukunka lagu ridi doono. Danbiga lagu haystay waa gudbinta maandooriyayaal. Haddii danbigaasi lagu helo, xukunkiisu wuxuu noqon karaa madaxaa ha ku furto, kaasi oo uu ku qaadan doono mid ka mid ah xabsiyadda dunida ugu xun. Runtu se waxay tahay, Maxwell danbigan lagu soo eedeeyey lug kuma lahayn. Maandooriyaha waxa lagu soo dhex qariyey aalad kuwan miisiga lagu garaaco ah. Haweenay culus, ilma yar xambaarsan, qaar kalena daadahaynaysa ayaa sidatay alaabta, isaguna wuxuu ka ogolaaday inuu bar kantarool u dhaafiyo. Dabcan markii ayda wax urisaa ku soo xoomeen, haweenaydii dabayl ayay noqotay oo waa la waayey meel ay jaan iyo cidhib dhigtay. 

Muddo 45 daqiiqo ah ayuu isku dayayaa inuu sharaxo sida ay wax u dhaceen, hase yeeshee waxa dood adag kala hor yimi xeer ilaalinta. Doodooda waxay sal uga dhigeen, qof dhoohan uun baa sabankan maanta la joogo, isku dayi kara in ruux aanu garanayn alaab u dhaafiyo bar baadhitaan. Gaar ahaan dunidan bacaysan tan iyo wixii ka danbeeyey 9/11. Waxay ku dareen in Maxwell uu degmadiisa ka yahay askari bilays ah. Taasi oo ka dhigaysa khabiir dhinaca amniga u tababaran balse hadda raadinaya cudurdaar uu ku fakado. Ninkii Maxwell isaga falcelinta kaliya ee ilaa imika laga hayaa waa  “Ilayn Muuqaalku Waa Dage". Xaakimkii maxkamadda ayaa si la yaab leh u eegay markii uu Maxwell hadalkaasi ka maqlay.

Xaaladdu waa ku jiq Maxwell. Markhaatiga kaliya ee uu haystaa waa haweenay Ingiriis ah oo u muuqatay qof maankeedu doorsan yahay. Waxay caddaysay inay arkaysay markii haweenaydu alaabta ninkan u dhiibaysay, waxayse ku dartay, inay u muuqdeen dad wada socda. Mar kale difaaca Maxwell wuxuun buu noqday " Waar ilayn muuqaalku waa dage"   

Wuxuu dib u gocday markii u horeysay ee uu maqlo tibaaxda "Muuqaalku Waa Dage". Waa sideetamaadkii. Dhallinyar ayuu ahaa beryhaas, waayo dhallinyaronimana waa ku dhex jiray. Dhar madow ayuu mar walba xidhnaan jiray, marka uu ugu yar yahayna, middi ayuu ku hubaysnaan jiray. Caruurtu dugsiga oo dhami waa ka biqi jireen, waddooyinkana waa uga carari jireen. Galab isaga oo iskaga cadceedsanaya wabiga qarkiisa, heesona iska dhegaysanaya, ayuu qaylo iyo sawaxan maqlay. Mise waa saddex wiil oo yaryar oo  dhibaya arday kale oo ajnabi ah. Waxay rabeen inay wiilka yar wabiga ku ridaan, isaguna wuxuu ku qaylinayay, “Fadlan ha igu ridina, dabaal ma aqaane” Maxwell ayaa u soo gurmaday. Saddexdii yaryaraa waxay bilawgii damceen inay isku taagaan, laakiin Maxwell waa ka wada dheeraa, waana ka xoog badnaa. Waxa intaa u dhiirayd, middi ayuu sitay, waxaanu tusay inuu isticmaali doono, haddii loo baahdo. Markaasay yaryarkii faraha ka qaadeen oo cagaha wax ka dayeen. Maxwell ayaa ku soo dhawaaday wiilkiii oo xaaladdiisa waraystay. Yarkii oo muraayaddiisa indhaha qummaati u fadhiisinaya, ayaa cabbaar ku dheygagay Maxwell, markaasu yidhi,  “Muuqaalku Waa Dage”

“Waayo, maxaad sidaa u tidhi” ayuu ku celiyey Maxwell.

“ Qof kastaa wuxuu u maleeyaa inaad tahay ma naxe. Ardayda qaar waxaabay ku sheekaystaan inaad mar macallin middi galisay. Waxaad ahayd qofka u danbeeya ee aan gargaar ka fili karayey. Balse waad ku mahadsan tahay  sida aad ii badbaadisay. Meesha waan ku qarqoomi lahaa, haddii aanad iga soo gaadhin. Dalka aan ka imi ee Taylaan, qofka naftaada badbaadiya, abaal aan duugoobayn ayuu waligii kugu yeelanayaa. Magacaygu waa Tran Pack, waligayna ilaawi maayo wanaaga aad ii gashay” Wuu gacan qaaday ka dibna wuu iska dhaqaaqay.

Ku soo noqo qolkii maxkamadda ee Baankook, wuu dhoolacadaynayaa ninkii Maxwell ka dib markii maskaxdu u aroorisay xusuustaa dhallaanimo. Ka dib soddon sanno markii uu badbaadiyey nolosha wiilkii reer Taylaan, waakan oo maanta waa 45 jir askari bilays ah, waxaanu khatar ugu jiraa inta noloshiisa ka hadhay inuu ku qaato xabsiyada dalkaasi Taylaand, muuqaal hoosaasiyey dartii. Xusuustaasi dheer ayuu ka soo noqonayaa, marka uu maqlo dawanka jalaska ee xaakimka, si uu xukunka u rido.

Xaakim Tran Pack wuu rumaysan waayay waxa dhaayihiisu arkayaan, markii uu maxkamadda ku dhex arkay Maxwell Morrison. Soddon sanno oo ay ismooganaayeen wax badan kama beddelin muuqaalkiisa, sidaasi darteed, xaakim Tran markiiba wuu aqoonsaday Maxwell. Si dulqaad iyo xiise leh ayuu u dhegaysanayay kiiska Maxwell muddo 45 daqiiqo ah ka hor inta aanu dubaha saddex jeer ka dhawaajin si uu xukunka ugu dhawaaqo. “Mudane Morrison, dhab weeyi, muuqaalku waa dage. Danbi ma lihid. Daqiiqaddaa laga bilaabana xor baad tahay”

Sheekadani waxay bilawgii ku soo baxday; https://afterjujuman.com/?s=maxwell+morrison

Waxa haltebiyey Cabdiraxmaan Aadan Maxamuud